İliada destanı hakkında

Homeros, “İlyada”sında Troya Savaşı’nın tamamını anlatmamaktadır. 24 bölüm ve 16.000’den fazla dizeye sahip olan İlyada, Troya Savaşı’nın dokuzuncu yılında 51 günlük bir dönemi anlatmaktadır. Destan Akhilleus’un öfkesi ile açılır ve Hektor’un cenazesi ile sona erer. Destan söz konusu 51 günlük kısmı kapsamakla beraber, bu dönemin öncesi ve sonrasıyla, savaşın çeşitli merhaleleriyle ilgili birçok olaya atıfta bulunmaktadır. Sözlü gelenekten yazıya nasıl geçtiğini bilemediğimiz gibi, metinde geç dönemde yapılan değişikliklerin kesin amacını kestirmek de güçtür. Ama Homeros, bu uzun yıllar süren savaşın “toprağı bereketli Troya”da geçtiği"ni söylemektedir.

Destanın yazılışı

Homeros

Günümüze ulaşan en eski tarihi yapıt olsa da, Homeros’un büyük Truva efsanesinin yalnızca bir bölümünü anlatmış olması, sonrasının ise okuyucuların bilindiğini varsayması, İlyada’nın Yunanca yazılmış ilk tarihi bir edebiyat ürünü olmadığını gösterir. Homeros’un bu destanından yıllar önce, Truva savaşına ilişkin çok öykünün anlatıldığı sanılmaktadır. Bu konuyla ilgilenen bazı uzmanlar, İlyada’nın yetenekli bir yazarın derlediği bir balatlar ya da destanlar bütünü olduğunu ileri sürer. Homeros diye birinin hiçbir zaman olmadığı, yaşamadığı, Homeros adının, destanda yer alan balatları söyleyen, adı belli olmayan kişiler için kullanıldığı kanısında olanlar da vardır. Ne var ki, yapıtın tamamını okuyanlar bunu yazarın yalnızca bir kişi olabileceğini kavramakta güçlük çekmezler.

Yaklaşık olarak İ.Ö. 8. yüzyılda yazılan tamamı 24 bölümlük İlyada destanı altılı ölçüyle yazılmış toplam 15 bin dizeden oluşur.



I. Bölüm: Akhilleus’un öfkesi

Ozan, İlham Perileri’ne seslenip konusunu belirtir: Akhilleus'un öfkesi ve bu yüzden Akhalar arasında beliren veba salgını. Akhaların Troya Ovası’ndaki gemi ordugahındayız. Tanrı Apollon'un rahibi Khryses gelir. Agememnon'un tutsak olarak alıkoyduğu kızı Khryseis'i geri ister. Agememnon kızı vermediği için tanrı Apollon Akha ordusuna veba salar. Dokuz gün dokuz gece ordu hastalıktan kırılır.

Bilici Kalkhas kızı geri vermeyi buyurur.Agememnon kızı vermeye razı olur, ama onun yerine Akhilleus’un tutsağı Briseis'i alacaktır.Akhilleus'la Agememnon bu yüzden kavgaya tutuşurlar. Agememnon Briseis'i alır, amaAkhilleus da barakasına çekilir: Savaşa artık katılmayacaktır. Anası deniz tanrıçası Thetis'ten öcünü almasını ister. 

Thetis, Olimpos'a çıkıp Zeus'a yalvarır: Akhilleus savaştan uzak durdukça Akhalar zaferi kazanamasınlar. Zeus söz verir, Akhalar'dan yana olan karısı tanrıça Hera ile kavga ederler. Hephaistos onları yatıştırır.

II. Bölüm: Agememnon’un düşü - Toplantı - Gemilerin sayımı

Zeus, Agememnon’a yalancı bir düş gönderir: Troya’yı alabileceğini bildirir. Agememnon Akhalar’ı toplantıya çağırır, onları denemek ister: Herkesin dokuz yıllık savaştan bıktığını, yurtlarına dönmek istediklerini anlar. Thetis olayı. Ordu savaş düzenine girer. Ozan bir daha Musa'ya seslenir ve Akha ordularının, komutanlarının ve şehirlerinin adlarını, gemilerinin sayısıyla saymaya koyulur. Aynı sayım Troyalılar için de yapılır. Troya ordusu da safa dizilir.

III. Bölüm: Antlar - Surların üstündeki sahne - Paris ve Menelaos duellosu

İki ordu karşı karşıyadır: Paris, Menelaos'la teke tek savaşa girişmeyi teklif eder. Savaşı kazanan Helena'yı alacaktır. Teklif kabul edilir, Priamos'u çağırmaya giderler.

Sahne değişir: Priamos’la ihtiyarlar heyeti surların üstünde dizilip tek tek savaşı gözetlerler. Helena gelir, onlara Akha yiğitlerini tanıtır. Teke tek savaş başlar, Menelaos Paris’i alt etmek üzereyken tanrıça Afrodit araya girip Paris’i kaçırır, Helena'yı da kocasının yanına götürür. Helena’nın Afrodit’e, sonra da kocasına çıkışması.

Destanda yer alan ana karakterler



• Agamemnon: Atreus’un oğludur, Argos ve Mykene kralıdır.
• Aias: Telamon’un oğludur, Selamislilerin lideridir, Akhilleus’ dan sonra Akhaların en büyük yiğididir.
• Aineias: Hektor’un kuzeni ve en önemli teğmenlerden biri. Afrodit’in oğlu. Troya Savaşı’nda sağ kalan figürlerden en önemlisi. Troya Savaşı’ndan sonra İtalya’ya kaçıp Roma’yı kurmuştur.
• Akhilleus: Thetis ile Peleus’ un oğludur. Phthia kralıdır. En üstün Akha yiğididir. Hektor’ u öldürür.
• Andromakhe: Hektor’un eşi.
• Apollon: Güneş tanrıdır. Zeus ile Leto’ nun oğludur. Savaşta Troyalıların yanındadır.
• Briseis: Akhilleus tarafından bir savaşta ele geçirmiştir. Agamemnon kızı zorla kendisine alır.
• Glafkos ve Sarpedon: Likya’nın liderleri.
• Hades: Yer altı ülkesinin kralıdır. Zeus’ un kardeşidir. Ölülerin kralıdır.
• Hektor:  Troya kralı Priamos’ un oğludur. En büyük Troyalı yiğittir. Patroklos’u öldürür. Akhilleus tarafından öldürülür.
• Hekabe: Troya kraliçesi, Priamos’un karısı, Hektor, Kassandra ve Paris’in annesi.
• Helene: Menelaos’ un karısıdır. Paris tarafından kaçırılır.
• Hera: Zeus’ un kardeşi ve karısıdır. Savaşta Akhaların yanındadır.
• Kalkhas: Thestor’un oğludur. Akhaların bilicisidir.
• Kassandra: TTroya’nın yok olmasına önceden sebep olacağını gördü. Bir çoban tarafından büyütüldü.
• Khryse: Bir şehirdir.
• Khryses: Apollon rahibidir.
• Khryseis: Khryses’ in kızıdır.
• Killa: Troya ilinde bir şehirdir.
• Klytaimestre: Agamemnon‘un karısıdır.
• Leto: Zeus’un karısıdır. Apollon ile Artemis’in annesidir.
• Menelaos: Agamemnon’un kardeşidir. Paris tarafından kaçırılan Helen’in kocasıdır.
• Nestor: Diomedes, Idomeneus ve Aias: Yunanistan’ın başlıca şehir devletlerinin kralları, kendi ordularını yöneten fakat Agememnon’un emri altında olanlar.
• Odysseus: İthake kralıdır. Güçlü ve akıllı bir Akha yiğididir.
• Paris: Troya kralı Priamos’un oğludur. Helen’i kaçırır. Hektor’un kardeşidir.
• Patroklos: Akhilleus’un en yakın arkadaşıdır. Hektor tarafından öldürülür.
• Phthie: Akhilleus’un krallığındaki Yunanistan’da bir bölgedir.
• Priamos: Troya kralıdır. Hektor ile Paris’ in babalarıdır.
• Tenedos: Troya ilinin karşısındaki adadır. Bugünkü Bozcadadır.
• Zeus: En büyük tanrıdır. Kronos’un oğludur, Hera‘nın kardeşi ve kocasıdır. Tanrıların babası ve kralıdır.

Kaynak: Wikipedia